Poeci pokolenia Kolumbów, siostry Lilpopówny, Józef Kuśmierek, Anda Rottenberg, Józef Czapski to tylko niektórzy bohaterowie niezwykłego reportażu historycznego Magdaleny Grochowskiej. Ich indywidualne losy na tle losów Polski składają się na panoramiczny obraz XX wieku. Autorka prowadzi nas po meandrach naszej pogmatwanej historii - od nacjonalizmu do komunizmu, od katolicyzmu przedsoborowego do otwartego, od PRL-u do emigracji. Wielowątkowa, gęsta, pasjonująca opowieść o trudnych wyborach światopoglądowych i osobistych, o konfrontacjach politycznych, rozpięta na osiach wojny, wiary i miłości.

"Wizjoner, Drogowskaz, Patriota, Myśliciel, Mąż Stanu, Autorytet, Wielki Polak, Europejczyk. Tymi słowami żegnano go w nekrologach we wrześniu 2000 roku. Uhonorowany doktoratami siedmiu uniwersytetów, Orderem Orła Białego (nie przyjął), obywatelstwem honorowym Litwy oraz najwyższym odznaczeniem państwowym tego kraju. W ostatnich latach życia, przeglądając prasę polską - jak zwykle - w ogrodzie zimowym domu w Maisons-Laffitte, natrafiał na pompatyczne tytuły.

Laureatka Nike Czytelników za biografię Jerzego Giedroycia w nowej książce kreśli portrety myślicieli XX wieku. Pawła Hertza - pisarza, tłumacza i wydawcy, więźnia sowieckich łagrów i - wraz z Henrykiem Krzeczkowskim - guru młodego pokolenia narodowych konserwatystów. Publicysty Dymitra Fiłosofowa, uchodźcy z Rosji bolszewickiej osiadłego w międzywojennej Warszawie, mentora Józefa Czapskiego, krytycznego przyjaciela Polaków. Mistrza eseju Jerzego Stempowskiego - emigranta w Bernie, autora paryskiej "Kultury", przenikliwego obserwatora cywilizacji. Arystokraty i prawnika Helmutha von Moltke, straconego w Berlinie za działalność w antynazistowskim Kręgu z Krzyżowej. Jego wizję demokratycznej, liberalnej Europy niosła w swej powojennej działalności żona - i miłość Helmutha - Freya von Moltke.Punktem stycznym tych biografii jest katastrofa - doświadczenie rozpadu świata i dźwigania go od nowa. Ramą - Europa w kleszczach totalitaryzmów. Losy bohaterów i ich sfery duchowe - rosyjskość, polskość, żydowskość, niemieckość, Wschód i Zachód - przenikają się. Kanwę opowieści stanowią srebrny wiek kultury rosyjskiej; idee kręgu filozoficznego Stefana Georgego oraz rewolucji konserwatywnej w Republice Weimarskiej; laicki humanizm; dzisiejszy neokonserwatyzm i chrześcijaństwo o różnych twarzach.Pod piórem autorki postaci przekraczają swój czas historyczny. Ich samotny sprzeciw, ich poszukiwanie sacrum, intensywne przeżycie miłości, także homoseksualnej, zbliżają ich do problemów współczesności. Ich wybory moralne i polityczne w zderzeniu z tu i teraz zyskują wymiar uniwersalny.

Zbiór portretów wybitnych intelektualistów i twórców, przewodników kilku pokoleń polskiej inteligencji. Pod piórem autorki — ani herosi, ani pomniki, ani monolity. Błądzą, grzeszą, cierpią, kochają, puchną z pychy i schną z tęsknoty za bliskością. W kleszczach historii — i własnej neurozy — upadają, i podnoszą się z upadku. Tadeusz Kotarbiński, Maria i Stanisław Ossowscy, Witold Kula, Nina Assorodobraj, Klemens Szaniawski — ich hasłem jest wezwanie Ossowskiego: "Pracownik naukowy to taki człowiek, do którego zawodowych obowiązków należy brak posłuszeństwa w myśleniu". Jan Józef Lipski — ambasador marzeń o świecie sprawiedliwym. Ksiądz Adam Boniecki i Józefa Hennelowa — dobre twarze Kościoła i chrześcijaństwa. I czarodzieje teatru: Leon Schiller, Stefan Jaracz i Janusz Warmiński, Bohdan Korzeniewski. Rozdarci między komunizmem a krucyfiksem, romantyzmem a racjonalizmem. Gustaw Holoubek, Tadeusz Łomnicki, Halina Mikołajska. Uwikłani w politykę, w partię, w opozycję. Kazimierz Dejmek, Konrad Swinarski. Odsłaniający brzydotę i piękno w człowieku — bez obrzydzenia, z czułością.Dziś, w czasach łatwych potępień i szybkiej drwiny, taniej odwagi i pogoni za sukcesem bohaterowie książki Magdaleny Grochowskiej każą nam zatrzymać się i zadać sobie kilka trudnych pytań. O sens, o szczęście, o Boga, o Polskę, o to, jakiego świata chcemy i jak istnieć w świecie.Życie dopisało w ostatnich latach zadziwiające puenty do ich losów. Można je znaleźć w niniejszym, nowym wydaniu.