Poetycki tom, który oddajemy do rąk czytelnika złożono na podstawie wyboru dokonanego przez Andrzeja K. Kunerta. Ów niezwykły zbiór powstańczych wierszy opowiada - krok po korku - historię tego niezwykłego wydarzenia. Znalazły się tutaj wiersze - "towarzysze broni", pieśni, które mieli na ustach powstańcy: dodające sił, budzące bojowego ducha - napisane zanim jeszcze nadszedł czas refleksji, i niekiedy, zwątpienie.

Zawarto w zbiorze także obrazy Warszawy walczącej i walczących warszawiaków. Wiersze mówiące o zwykłych ludziach, takich jak postaci z wiersza Warszawie w kwiatach. Chałki, którym w sierpniowy czas przyszło wybić się na bohaterstwo.

Wizja bohaterskiej Warszawy nie byłaby pełna gdyby zabrakło w niej powstańczych modlitw, z których znaczna część adresowana jest, co znamienne, do Maryi. Staje się więc ta Królowa Korony Polskiej Matką Boską Powstańczą, Matką Boską AK, królową ludzi ginących... A choć powstanie nie sięgnęło Bożego Narodzenia, krótko po jego upadku pojawiły się powstańcze warszawskie kolędy.

Obok wzniosłości jest też w powstańczej poezji bezmiar bólu, goryczy i smutku, znajdujemy tam więc obraz Warszawy konającej, Warszawy zdradzonej, wydanej na śmierć przez tych, od których spodziewała się pomocy. A także obraz ludzkiej trwogi, rozpaczy i osamotnienia.

Ale to nie duch przygnębienia i rozpaczy dominuje w tej poezji - przeciwnie, jest w niej głęboka wiara w zmartwychwstanie miasta, wiara w duchowe zwycięstwo pokonanych. I w tym wymiarze poezja ta wyrasta jakby wprost z tradycji polskiego romantyzmu, tradycji, która wiek przed Powstaniem Warszawskim ocaliła narodową identyfikację Polaków, a po 1944 r. uczyniła z Warszawy miasto niepokonane. Właśnie takie wiersze - opiewające Warszawę niepokonaną - zamykają niniejszy tom.
[Magdalena Merta]

Po 70 latach taśmy filmowe z kronikami nagranymi podczas Powstania Warszawskiego przez operatorów Biura Informacjii Propagandy Armii Krajowej ujrzały światło dzienne. Stało się tak za sprawą Muzeum Powstania Warszawskiego, które na ich podstawie postanowiło stworzyć pierwszy na świecie film fabularny zmontowany w całości z materiałów dokumentalnych.
Tak oto narodziło się Powstanie Warszawskie, czyli opracowany w nowoczesnych technologiach dramat wojenny non-fictionmówiący o wydarzeniach sierpnia 1944 roku.

Film był polskim kandydatem do Oscara w kategorii "Najlepszy pełnometrażowy film dokumentalny". Na festiwalu filmowym w Gdyni zdobył nagrodę Orły dla najlepszego obrazu dokumentalnego i najlepszego dźwięku, a Stowarzyszenie Filmowych Reżyserów Dźwięku przyznało mu Złotą Szpulę.
Sukces projektu zainspirował twórców do dalszych działań. Muzeum Powstania Warszawskiego zwróciło się więc do pisarza Marcina Ciszewskiego z prośbą o zbeletryzowanie filmu. Celem było przekucie poruszających kronik powstańczych w fascynującą książkę.
Efektem tej pracy jest niniejszy tom. Powstało dzieło daleko wykraczające poza interpretację - to oryginalna, autorska opowieść o jednymz najważniejszych momentów w dziejach Polski. I kolejny dowód na to, że historia wciąż jest żywa i pełna wzbudzających emocje narracji.
Zapraszamy na literacką wędrówkę po walczącej Warszawie.

Jan Rodowicz "Anoda".
Był legendą Szarych Szeregów. To on pierwszy rzucił butelkę z benzyną podczas akcji pod Arsenałem.

UB przyszło po niego w Wigilię 1948 roku. Dwa tygodnie później już nie żył. Oficjalna wersja mówiła, że sam wyskoczył z okna czwartego piętra gmachu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego.

Nikt z bliskich w to nie uwierzył. Wszyscy słyszeli o ubeckich torturach. Podejrzewano, że "Anodę" śmiertelnie pobito albo zastrzelono.

Czy dowiemy się kiedykolwiek, jak było naprawdę?

Bohaterów Powstania Warszawskiego, ślady kul na ocalałych kamienicach i napisy na murach - opisują w Przewodniku po powstańczej Warszawie Jerzy S. Majewski i Tomasz Urzykowski. Książkę wydało Muzeum Powstania Warszawskiego przed zbliżającą się 63. rocznicą wybuchu walkAutorzy oprowadzają nas po współczesnej stolicy, w której odkrywają ocalałe ślady walk 1944 r. Robią to pieczołowicie, dzielnica po dzielnicy, dom po domu. Dociekają, analizują, porównują, a przede wszystkim docierają do świadków - uczestników Powstania. Większość rozmów z powstańcami autorzy odbyli w latach 2004-06. Jeszcze zdążyli - dziś niektórzy z ich rozmówców już, niestety, nie żyją.

Kiedyś byli tylko cieniami na taśmie filmowej. Anonimowymi bohaterami kronik powstańczej Warszawy. Uśmiechnięty chłopak z apaszką w grochy na szyi, para, której ksiądz udziela ślubu, dziewczyna strzelająca z błyskawicy, szczęśliwy podporucznik dźwigający zdobyczną broń, pyzaty dzieciak gapiący się, jak starsi strzelają...

Dziś wiemy, że chłopak z apaszką to Stanisław Firchał, który właśnie wymknął się kanałem z płonącego Starego Miasta. Młoda para to Bill i Lili Biegowie, którzy wzięli ślub, bo, jak mówią: "Przecież jutro mogliśmy już nie żyć". Dziewczyna to Wanda Traczyk-Stawska, która w czasie okupacji wręczała skazanym za kolaborację wyroki śmierci. Podporucznik to Witold Kieżun, jeden ze zdobywców komendy policji i kościoła św. Krzyża na Krakowskim Przedmieściu. Mały powstaniec to Olek Zubek, który zaczął Powstanie w oddziale, który nie miał broni.

Ich nazwiska i losy poznaliśmy dzięki akcji "Rozpoznaj" zorganizowanej przez Muzeum Powstania Warszawskiego. Ich twarze możemy oglądać w "Powstaniu Warszawskim" - pierwszym na świecie dramacie wojennym bez fikcji. Teraz Iza Michalewicz i Maciej Piwowarczuk opowiedzieli ich przedwojenne, wojenne i powojenne historie - niesamowite i prawdziwe jednocześnie.