Laissez fair aux Polonais! - Zostawcie to Polakom!Te słowa najlepiej oddają znaczenie Polaków w kampanii napoleońskiej. A szczególnie role szwoleżerów, którzy przeszli tę kampanię od początku do końca zapisując się złotymi zgłoskami chwały."Kozietulski i inni" to wspaniała, rozległa epopeja losów polskich w dobie wojen napoleońskich, a zarazem solidnie udokumentowana panorama epoki, z pasjonującą analizą motywów działań polskich bohaterów wojen prowadzonych przez cesarza Francuzów, takich jak płk Jan Kozietulski, ks. Józef Poniatowski, gen. Jan Henryk Dabrowski, gen. Wincenty Krasiński, gen. Tomasz Łubieński czy gen. Józef Zajaczek.To także opowieść o dyplomacji, dworach i spiskach, o strategiach głównych sojuszników i przeciwników Napoleona. Marian Brandys wciąga i angażuje czytelnika w opowiadane przez siebie losy polskie z czasów utraty niepodległego państwa z równą siłą jak Paweł Jasienica we wzloty i upadki Pierwszej Rzeczypospolitej. Ten historyczny reportaż napisany wspaniałą polszczyzną, pełen oryginalnych odkryć, anegdot i smaków, wypełniony jest przez wiele dokumentów epoki, głownie korespondencji i pamiętników głównych aktorów i świadków opisywanych wydarzeń. "Kozietulski i inni" to przykład pisarstwa historycznego i zarazem patriotycznego w tym najgłębszym sensie, gdyż pomagającego lepiej zrozumieć polską współczesność. To przykład mądrego badania przeszłości i niedoścignionego stylu, którego powrotu i odrodzenia w nowym piszącym pokoleniu winniśmy sobie życzyć jak najprędzej.

Kiedy słyszymy o księciu Poniatowskim, automatycznie myślimy o romantycznym Józefie, który do dziś porywa do skoku swego konia przed Pałacem Prezydenckim w Warszawie. Ale Stanisław August Poniatowskimiał jeszcze drugiego bratanka - Stanisława i to w jego osobie właśnie widział przyszłego króla Polski. To Stanisław za panowania swego stryja otrzymywał najwyższe godności, administrował ogromnymi połaciami Polski, reprezentował nasz kraj na dworach zagranicznych. Wierny do końca królowi został znienawidzony przez szlachtę i wyemigrował do Włoch jeszcze przed upadkiem szlacheckiej Rzeczypospolitej, gdzie zasłynął później jako filantrop i zbieracz dzieł sztuki. Znany też był ze swego temperamentu, potrafił nawet - obrażony o coś na papieża - urządzić mu podczas audiencji taką piekielną awanturę, jakiej Watykan nie przeżył od czasu najazdu Attyli. Stanisław Poniatowski różnił się pod każdym względem od swego sławnego kuzyna księcia Józefa, ale był postacią równie jak tamten interesującą i równie charakterystyczną dla swego czasu. Dlaczego jednak znikł z wszelkich przekazów swoich współczesnych? Być może dlatego, że w wieku pięćdziesięciu lat zakochał się jak sztubak w prostej Włoszce inie chciał zrezygnować z tego uczucia. Ta książka opowiada o nim i jego losach.