Seria "Dziennikarze - Twórcy - Naukowcy" podejmuje niezwykle interesujący temat funkcjonowania wymienionych środowisk w systemie totalitarnym.Dotychczas postępowanie aparatu represji wobec tych grup zawodowych jest tematem tabu. W powszechnej opinii środowisko dziennikarskie należało do najbardziej zaangażowanych w budowę nowego ustroju w powojennej Polsce. Dziennikarze stanowili fundament propagandy, uosobienie kłamstwa i fałszu. Opinię tę potęgowały napastliwe kampanie w okresie przełomów politycznych w okresie PRL. W tomie zaprezentowano przykłady postaw żurnalistów, pokazując postępującą w czasie polaryzację tego środowiska oraz mechanizmy działania aparatu bezpieczeństwa wobec tej grupy zawodowej.

Tematem przewodnim tomu jest potencjalnie odróżniający się (domniemany) "międzyokres" wyznaczony dwiema cezurami pokrywającymi się z istotnymi wydarzeniami w historii Polski: śmiercią Józefa Stalina i przemianami wywołanymi dojściem do władzy częściowo nowej ekipy w październiku 1956 r. Chociaż nasza wiedza na temat stalinizmu oraz samego Października jest już dość obszerna i systematycznie pogłębiana, co uwidacznia się w powstających publikacjach naukowych, to problem przeobrażeń lat 1953-1956 zachodzących w różnych dziedzinach życia politycznego, społecznego, gospodarczego, kulturalnego, w mediach i w sztuce dotychczas nie został sprecyzowany i omówiony. Dość dużo wiemy na temat wydarzeń, które zachodziły we wspomnianym czasie, jednak naszym zdaniem winny być one dopiero podstawą do wyciągnięcia wniosków na temat transformacji systemowej bądź systemowego trwania. Nie chodzi nam zatem o przedstawienie historii zdarzeniowej, która w szczegółach jest do pewnego stopnia już rozpoznana. Chcielibyśmy raczej zmierzyć się z podsumowaniem przemian w omawianym okresie. Zależy nam na odpowiedzi na pytanie, czy między marcem 1953 a październikiem 1956 r. zaszły jakieś zmiany w poszczególnych sferach życia, czy może należy mówić o trwałości świata, w którym dopiero dojście do władzy Władysława Gomułki doprowadziło do korekty systemu. Pozwoli nam to również zastanowić się nad przydatnością analityczną takich kategorii, jak: "totalitaryzm", "kolonializm", "stalinizm", oraz podjąć próbę określenia potencjalnych (?) faz istnienia tych zjawisk.